بررسی انگیختگی واژگانی در واژه های مرکب زبان فارسی در دو مقطع زمانی با فاصلۀ دویست سال (دویست سال پیش و مقطع کنونی)

انگیختگی به‏معنی وجود سر‏نخی در صورت، برای رسیدن به معناست و به‏طور مستقیم، ما را از صورت به معنا رهنمون می‏شود؛ بدان معنا که رابطۀ صورت و معنا همواره یا تنها قرار‏دادی نیست و یا اینکه گاه رابطۀ قرار‏دادی به رابطۀ تصویر‏گونه مبدل می شود. یکی از انواع انگیختگی ، انگیختگی در‏سطح واژه های مرکب است . واژۀ مرکب شفاف، واژه ای است که از مجموع معنای اجزای آن بتوان به معنای کلی دست یافت. دربارۀ انگیختگی، گروهی بر این باورند که واژگان ابتدایی بشر انگیخته بوده اند و با گذشت زمان، به‏دلیل روی‏دادن تغییر‏های آوایی و‏یا دگرگونی‏های دیگر، درجۀ انگیختگی واژگان کاهش یافته است. در این پژوهش، به‏صورتی عمیق تر و دقیق تر به این پدیده نگریسته ایم و برای بررسی این فرضیه، با انتخاب چهار متن سفر‏نامه از زمان حال و استخراج 2800 واژۀ محتوایی از آنها، انگیختگی واژگان مرکب را در این متن‏ها بررسی کرده‏ایم؛ سپس این واژه‏ها را با 2800 واژۀ استخراج‏شده از چهار متن در دویست سال پیش مقایسه کردیم تا با بررسی ها و مقایسه های آماری دریابیم که از دویست سال گذشته تا‏کنون ، واژگان مرکب زبان فارسی به‏سمت انگیختگی رفته اند یا نا‏انگیختگی. مقایسۀ نتایج حاصل از بررسی این دو دوره نشان می-دهد که در شمار واژگان مرکب نیمه‏انگیخته در زبان فارسی ، در زمان حال، افزایشی معنا‏دار نسبت به دویست سال پیش صورت گرفته است؛ اما در شمار واژگان مرکب انگیخته ، نا‏انگیخته و در مجموع واژگان مرکب ، تغییری معنا‏دار روی نداده است؛ بنابر‏این شاید بتوان گفت از دویست سال گذشته تا‏کنون، واژگان مرکب نیمه انگیخته در زبان فارسی، بیشتر به‏سمت شفافیت پیش رفته اند تا تیرگی